Psy stresują się z podobnych przyczyn co ludzie

Ze względu na mechanizmy powstawania rozróżnia się u ludzi i zwierząt dwa podstawowe rodzaje stresu: biologiczny i emocjonalny (psychogenny). Stres biologiczny jest wywoływany różnorodnymi czynnikami zewnętrznymi i/lub wewnętrznymi zaburzającymi równowagę funkcji ustrojowych. Stres emocjonalny powstaje w wyniku działania stresorów neurogennych (emocje) powodowany jest sytuacjami zakłócającymi równowagę psychiczną, zmuszającymi do zmiany zachowań w celu przystosowania lub przeciwstawienia się zaistniałym okolicznościom. Stres emocjonalny jest wynikiem przeciążenia nadmierną stymulacja afektywną. Zazwyczaj oba rodzaje stresu występują jednocześnie dając złożony obraz reakcji stresowych i obronnych. Do czynników stresorodnych u zwierząt należą stany powstałe w wyniku: zakłócenia stosunków socjalnych, działalności człowieka i oddziaływania czynników środowiska. Psy stresują się z podobnych przyczyn co ludzie: w sytuacjach nad którymi nie panują. Mogą je wywołać: ból, cierpienie, dyskomfort psychiczny, bezpośrednie zagrożenie (ze strony psów i ludzi), agresja w najbliższym otoczeniu, szarpanie, zbyt duże wymagania, strach przed samotnym pozostawaniem w domu, unieruchomienie, nagłe zmiany.



źródło:



Zestresowany pies reaguje na czynniki powodujące stres na różnorodne sposoby, m.in.:
Objawy fizjologiczne:
Temperatura ciała
Procesy biochemiczne w tkankach i narządach w znacznym stopniu zależą od temperatury. Odpowiednia temperatura wnętrza ciała jest niezbędna do efektywnej pracy serca i mięśni oraz do właściwego funkcjonowania układu nerwowego.Wzrost temperatury lub jej spadek jest wskaźnikiem gwałtownych zmian poziomu dobrostanu.
Szybki, płytki lub głęboki oddech, energiczne dyszenie
Gdy wytwarzane w ustroju ciepło przekracza ilość niezbędną do utrzymania temperatury ciała na właściwym poziomie, jego nadmiar musi być odprowadzony na zewnątrz. W wymianie ciepła miedzy organizmem a otoczeniem uczestniczy skóra, tkanka podskórna i tkanka tłuszczowa. Pod względem fizycznym tkanki te izolują termicznie wnętrze ciała. Najskuteczniej odprowadza ciepło z ustroju parowanie. U zwierząt woda paruje z powierzchni błon śluzowych jamy ustnej i dróg oddechowych. U niektórych zwierząt występuje wówczas zianie, polegające na przyspieszeniu częstości oddechów i zwiększeniu przepływu powietrza w drogach oddechowych.
Trudności w koncentracji uwagi.
Pies przejawia zaniepokojenie, „roztargnienie”. Jego koncentracja na nowych zadaniach jest bardzo słaba. Jeśli mamy do czynienia ze stresem, zachowanie psa nie ma nic wspólnego z ignorowaniem właściciela.
Zwiększona częstotliwość oddawania moczu i kału.
Jeśli pies załatwia się częściej niż normalnie może to być objawem choroby lub stresu. Jeśli załatwia się w domu, może mieć to związek z błędami szkoleniowymi ale także wskazywać na odczuwanie silnego stresu. Pod wpływem stresu organizm pozbywa się płynów. Pies odczuwa wtedy faktyczną potrzebę oddania moczu lub kału i jeśli nie jest w stanie dłużej wytrzymać zrobi to nawet w domu. Jest to jeden z powodów, dla których nigdy pod żadnym pozorem nie należy karać psa za załatwianie swoich potrzeb fizjologicznych.
Wymioty i biegunka
Stres ma niszczący wpływ na organizm, a układ trawienny zwykle reaguje pierwszy.
Nadmierna senność
Dobowa rytmika snu i czuwania związana jest u zwierząt z czynnikami środowiska zewnętrznego oraz z sekrecją niektórych hormonów (szyszynki, tarczycy, przysadki, nadnerczy). Zaburzenia snu u zwierząt mogą występować w stanach nerwicowych, silnych bólach, zaburzeniach hormonalnych. Bezsenność oraz patologiczna senność zdarzają się u zwierząt i można je odróżnić od snu fizjologicznego , po długości trwania i porze jego występowania.
Dolegliwości skórne
Dolegliwości skórne bywają fizycznym objawem przewlekłego stresu, gdyż pod jego wpływem spada odporność organizmu.
Nadmierne pragnienie
Gdy fizjologiczne mechanizmy zapobiegające odwodnieniu organizmu nie wystarczają, włącza się mechanizm behawioralny, który prowadzi do pobrania wody z otoczenia. Mechanizm ten opiera się na popędzie zwanym pragnieniem.
Objawy behawioralne:
Sygnały stresu (zwane też: przerywające, dystansujące,uspokajające)
W literaturze o wilkach znajdują się opisy sygnałów mowy ciała, zwane sygnałami cut-off (ang. uciąć, przerwać) służących hamowaniu agresji. Udomowione psy także porozumiewają się za pomocą tych sygnałów. Są one jednak uboższe i mniej bezpośrednie. Sygnały te mają pomóc w uniknięciu niebezpieczeństw, osłabić niepokój i stres. Wśród sygnałów uspokajających opartych na zachowaniach ekspresywnych u psów wyróżniamy: odwracanie głowy, odwracanie się, oblizywanie, machanie ogonem, podchodzenie po łuku, siadanie, kładzenie się. Repertuar językowy psów zawiera również groźby czy sygnały dystansujące, takie jak pokazywanie zębów, warczenie, szczekanie, kłapanie pyskiem, atak. Celem tych zachowań jest unikniecie nieprzyjemnej sytuacji. Psy najbardziej nie lubią, gdy ludzie przejawiają złość i agresję, patrzą prosto w oczy, pochylają się nad nimi, przytrzymują w bezruchu
Przeciąganie się
Wskutek stresu z organizmu wytracany jest magnez, a jego brak doprowadza do drobnych i uporczywych skurczy mięśniowych. Zatem przeciąganie się może być dobrym sposobem na ich rozluźnienie.
Długotrwała pielęgnacja własna
Pies, który przesadnie dba o higienę przeważnie w zapamiętały sposób wylizuje określoną część ciała. Najczęściej bywają to łapy, boki lub genitalia. W wyniku tego nadmiernego wylizywania może dojść do uszkodzenia ciała i wystąpienia bólu. Reakcją organizmu na ból jest uruchomienie mechanizmu tłumienia bólu oparty na działaniu endorfin. Ten „euforyczny” efekt umożliwia psu łatwiejsze znoszenie okaleczania się. W ten sposób powstaje „błędne koło”- sytuacja trudna do wyeliminowania.
Bierność. Umysłowe „zatopienie się”
W warunkach, które nie pozwalają zwierzęciu na ucieczkę lub skrócenie działania bodźców awersyjnych, psy są letargiczne i przybite. Pies wydaje się być znacznie spokojniejszy i wycofany, co oznacza , że pies jest przytłoczony sytuacją, z która sobie nie radzi. Psy, które wcześniej nie mają wpływu na działający stresor, później zachowują się biernie, nie próbują szukać wyjścia z opresji, przeczekują czas działania przykrego bodźca i są w stanie przewlekłego stresu ( badania Seligman i Maier).
Ciągłe tłumienie bywa przyczyną zaburzeń psychosomatycznych lub depresji. Długotrwałe i powtarzające się sytuacje wywołujące stres mogą prowadzić do wyuczonej bezradności. Absolutna bierność i brak reakcji na bodźce nie są normalne. To Wolt Disney nauczył nas wierzyć, że w świecie psów bierność jest normą i tylko niezwykła prowokacja może doprowadzić psa do ostrej reakcji.
źródło:
Scholz, Reinhardt (2003),Stress in Dogs
Kądziołka,Ruciński(1990) Fizjopatologia zwierząt
Górska,Grabowska,Zagrodzka (2000) Mózg a zachowanie
Rugaas (2005) Sygnały uspokajające
Sadowski (2007) Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt